भारतातील 26 टक्के भूभाग दुष्काळग्रस्त

नवी दिल्ली ः यंदा मान्सून वेळेवर दाखल न झाल्यामुळे आणि सप्टेंबर आणि ऑक्टोंबर महिन्यात पुरेसा पाऊस न झाल्यामुळे महाराष्ट्रासह विविध राज्यात यंदा दुष्काळाच्या झळा तीव्र जाणवतांना दिसून येत आहे. यंदा नोव्हेंबर महिन्यातच अनेक गावांमध्ये पिण्याचा पाण्याचा प्रश्‍न गंभीर झाला असतांना, एका अमेरिकन हवामान संस्थेचा अहवाल नुकताच जाहीर झाला असून, यामध्ये भारतातील 26.3 टक्के भूभागावर दुष्काळाचे संकट ओढवल्याचे म्हटले आहे. राष्ट्रीय पर्यावरण माहिती केंद्र व अमेरिका हवामान एजन्सी नॅशनल ओशनिक अँड अ‍ॅटमॉस्फेरिक अ‍ॅडमिनिस्ट्रेशनच्या युनीटने ही माहिती दिली आहे.
राजस्थान आणि पंजाब वगळता, जवळजवळ सर्व राज्यांमध्ये दुष्काळाने ग्रासलेले भाग आहेत, असे अहवालात म्हटले आहे. ऑक्टोबरमध्ये दुष्काळाची परिस्थिती गंभीर झाली कारण सप्टेंबरपर्यंत देशाचा 21.6 टक्के भाग दुष्काळाने ग्रासला होता. नॅशनल सेंटर फॉर एन्व्हायर्नमेंटल इन्फॉर्मेशन, अमेरिका हवामान संस्थेच्या युनिटनुसार, 26 टक्के पेक्षा जास्त भारत दुष्काळाचा सामना करत आहे. देशातील 26.3 टक्के भाग व्यापून भारताच्या उत्तर, पूर्व आणि किनारपट्टीच्या नैऋत्य भागात दुष्काळाची परिस्थिती गंभीर बनली आहे. गेल्या महिन्यातील आकडेवारीपेक्षा ही वाढ आहे. राजस्थान आणि पंजाब वगळता जवळजवळ सर्व भारतीय राज्ये दुष्काळाने प्रभावित आहेत. ऑक्टोबरमध्ये परिस्थिती आणखी बिघडली, मॉन्सूननंतरचा पाऊस 1901 पासून सहाव्या क्रमांकाचा सर्वात कमी होता. सध्याचे एल निनो आणि इंडियन ओशन डीपोल समुद्राच्या पृष्ठभागाच्या तापमानाचे नमुने पर्जन्यमानातील विसंगतींशी संबंधित आहेत, ज्यामुळे भारताच्या काही भागात दुष्काळ पडतो. ऑक्टोबरमधील हवामान परिस्थिती या नमुन्यांवर प्रभाव पाडत होती, त्यामुळे काही भागात सामान्य भागांपेक्षा कोरडे होते. भारता व्यतिरिक्त इराणमध्ये सलग तिसर्‍या वर्षी दुष्काळ पडत आहे. ज्यामुळे शेती आणि पाण्याच्या उपलब्धतेवर परिणाम होत आहे. इंडोनेशियाला एल निनोचा गंभीर परिणाम झाला आहे, ज्यामुळे तांदूळ उत्पादनात 2 दशलक्ष टनांची संभाव्य घट होऊ शकते आणि तांदूळ आयात करण्याची गरज आहे. त्यामुळे यंदा भारतात देखील दुष्काळाच्या झळा अधिक बसण्याची शक्यता आहे.

चारा, पाणीटंचाईचे यंदा गहिरे संकट – यंदा भारताचा 26 टक्के भूभाग दुष्काळाने ग्रस्त असल्यामुळे चारा आणि पाणीटंचाईची तीव्र समस्या निर्माण होण्याची शक्यता आहे. कारण विविध राज्यातील शहरांना पाणीपुरवठा करणार्‍या धरणामध्ये पाणीसाठा अपुरा असल्यामुळे पाणीटंचाईचे गहिरे संकट निर्माण होतांना दिसून येत आहे. महाराष्ट्रामध्ये देखील अनेक जिल्ह्यात जनावरांच्या चाराचा प्रश्‍न निर्माण झाला आहे. तर ग्रामीण भागामध्ये तीव्र पाणीटंचाईमुळे नोव्हेंबर महिन्यातच टँकर सुरू करण्याची नामुष्की ओढवली आहे. नोव्हेंबरमध्ये पाणी टंचाई निर्माण होत असतांना, उन्हाळ्यात पाणी टंचाई आणि चारा टंचाईचे संकट गडद होण्याची शक्यता आहे.