विक्रम लँडरने लावला पहिला मोठा शोध

बंगळुरू: भारतीय अंतराळ संशोधन संस्था (इस्रो) ने रविवारी चंद्राच्या पृष्ठभागावरील तापमानातील फरकाचा आलेख प्रसिद्ध केला आणि अंतराळ संस्थेच्या वरिष्ठ शास्त्रज्ञाने चंद्रावर आतापर्यंतच्या सर्वोच्च तापमानाबद्दल आश्चर्य व्यक्त केले. नॅशनल स्पेस एजन्सीच्या म्हणण्यानुसार, चंद्राच्या पृष्ठभागाचे थर्मो फिजिकल एक्सपेरिमेंटने चंद्राच्या पृष्ठभागाचे थर्मल वर्तन समजून घेण्यासाठी दक्षिण ध्रुवाभोवती चंद्राच्या आवरणाचे ‘तापमान प्रोफाइल’ मोजले. एक्स वरील पोस्टमध्ये, इस्रोने म्हटले आहे की, “विक्रम लँडरवरील चेस्ट पेलोडची पहिली निरीक्षणे येथे आहेत. चंद्राच्या पृष्ठभागाचे थर्मल वर्तन समजून घेण्यासाठी, CHEST ने ध्रुवाभोवती चंद्राच्या आवरणाचे तापमान प्रोफाइल मोजले.

इस्रोचे शास्त्रज्ञ बी.के. एच. एम. दारुकेशा यांनी ‘पीटीआय-भाषा’ला सांगितले, “आम्हा सर्वांचा असा विश्वास होता की पृष्ठभागावरील तापमान सुमारे 20 अंश सेंटीग्रेड ते 30 अंश सेंटीग्रेड असू शकते, परंतु ते 70 अंश सेंटीग्रेड आहे.” हे आश्चर्यकारकपणे आमच्या अपेक्षेपेक्षा जास्त आहे.” स्पेस एजन्सीने सांगितले की पेलोडमध्ये तापमान मोजण्याचे साधन आहे जे पृष्ठभागाच्या खाली 10 सेंटीमीटर खोलीपर्यंत पोहोचण्यास सक्षम आहे. इस्रोने एका निवेदनात म्हटले आहे की, “यात 10 तापमान सेन्सर आहेत. प्रस्तुत आलेख वेगवेगळ्या खोलीवर चंद्राचा पृष्ठभाग/जवळच्या पृष्ठभागाच्या तापमानातील फरक दाखवतो. चंद्राच्या दक्षिण ध्रुवासाठी अशा प्रकारचे हे पहिलेच रेकॉर्ड आहेत. तपशीलवार निरीक्षणे सुरू आहेत.” शास्त्रज्ञ दारुकेशा म्हणाले, “जेव्हा आपण पृथ्वीच्या आत दोन ते तीन सेंटीमीटर जातो तेव्हा आपल्याला दोन ते तीन अंश सेंटीग्रेड फरक दिसत नाही, तर तेथे (चंद्रावर) ते सुमारे 50 अंश सेंटीग्रेड फरक आहे”.. हे दिलचस्प आहे.

ज्येष्ठ शास्त्रज्ञ म्हणाले की, चंद्राच्या पृष्ठभागाच्या खाली तापमान उणे 10 अंश सेल्सिअसपर्यंत खाली येते. ते म्हणाले की 70 अंश सेल्सिअस ते उणे 10 अंश सेल्सिअस पर्यंत फरक आहे. ISRO ने सांगितले की ‘चेस्ट’ पेलोड इस्रोच्या विक्रम साराभाई स्पेस सेंटर (VSSC) च्या स्पेस फिजिक्स लॅबोरेटरी (SPL) च्या नेतृत्वाखालील टीमने फिजिकल रिसर्च लॅबोरेटरी (PRL), अहमदाबाद यांच्या सहकार्याने विकसित केले आहे. अंतराळ मोहिमेत मोठी झेप घेत, 23 ऑगस्ट रोजी भारताची चंद्र मोहीम ‘चांद्रयान-3’ चंद्राच्या दक्षिण ध्रुवावर उतरली, ज्यामुळे चंद्राच्या या प्रदेशावर उतरणारा देश जगातील पहिला बनला. चंद्रावर चांद्रयान-3 च्या लँडिंग साइटला ‘शिवशक्ती’ पॉइंट असे नाव देण्यात येईल आणि 23 ऑगस्ट हा ‘राष्ट्रीय अंतराळ दिवस’ म्हणून साजरा केला जाईल, अशी घोषणा पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी शनिवारी केली.