एल निनो’मुळे दुष्काळाचे सावट कायम

नवी दिल्ली/प्रतिनिधी ः महाराष्ट्रासह अनेक राज्यांमध्ये गेल्या 20-20 दिवसांपासून पावसाने दडी मारल्यामुळे शेतकरी हवालदिल झाला आहे. महाराष्ट्रावर देखील यंदा दुष्काळाचे सावट कायम आहे. यंदा मान्सूनपूर्व पावसाचा अंदाज व्यक्त करतांना हवामान विभागाने एल निनोचा प्रभाव असणार असल्याचे व्यक्त केले होते. त्यामुळे यंदा देशावर दुष्काळाचे सावट असल्याचे दिसून येत आहे. ऑगस्ट महिन्यामध्ये तब्बल 32 टक्के पावसाची तूट दाखवण्यात आली आहे. त्यामुळे महाराष्ट्रासह अनेक राज्यांवर पाणीसंकट घोंघावतांना दिसून येत आहे.
उत्तराखंड, हिमाचल सारख्या डोंगराळ राज्यांमध्ये, जेथे पाऊस आणि भूस्खलनामुळे बरेच नुकसान झाले आहे. हिमाचलमध्ये पूर, पाऊस आणि भूस्खलनाच्या घटनांमध्ये 250 लोकांचा मृत्यू झाला आहे. त्याचवेळी उत्तराखंडमध्ये 52 जणांना आपला जीव गमवावा लागला आहे. दोन्ही राज्यात सुमारे 10,000 घरे उद्ध्वस्त झाली. दुसरीकडे, यूपीच्या मैदानी भागात सामान्यपेक्षा 13% कमी पाऊस झाला आहे. बिहारमध्ये 25 टक्के कमी, मध्य प्रदेशात 10 टक्के कमी पाऊस झाला. याशिवाय केरळ, झारखंड, कर्नाटक आणि छत्तीसगडमध्येही कमी पाऊस झाला आहे. याचे कारण म्हणजे एल-निनो. ऑगस्टनंतर सप्टेंबरमध्येही सरासरीपेक्षा कमी पाऊस पडण्याची शक्यता शास्त्रज्ञांनी वर्तवली होती. पावसाळ्याचा हंगाम 30 सप्टेंबरपर्यंत सामान्य कमी पावसाने संपेल. सरासरी, 94 टक्के ते 106 टक्के पर्जन्यमान सामान्य श्रेणीत मानले जाते. डॉ. अक्षय देवरस, हवामान शास्त्रज्ञ, युनिव्हर्सिटी ऑफ रीडिंग, यूके यांनी, वेगवेगळ्या हंगामी मॉडेल्सच्या ट्रेंडच्या आधारे असा अंदाज लावला आहे की, सप्टेंबरमध्ये भारतातील 36 पैकी 32 हंगामी उपविभागांमध्ये सामान्यपेक्षा कमी म्हणजे 94 टक्के किंवा त्याहून अधिक आहे. पाऊसही कमी होईल. प्रमाणानुसार, सप्टेंबरमध्ये ते सामान्यपेक्षा 20 मिमी कमी असेल. यावेळी देशातील मान्सूनचा काळ खूपच वेगळा होता. 1970 नंतर प्रथमच दिल्ली, आग्रा आणि वृंदावनमध्ये पूरसदृश परिस्थिती घोषित करण्यात आली. दुसरीकडे, हरियाणामध्ये पहिल्यांदाच पूरस्थिती निर्माण झाली होती. पृथ्वी विज्ञान मंत्रालयाच्या आकडेवारीनुसार, यावर्षी भारतात 2018 पासून जुलैमध्ये सर्वाधिक पाऊस झाला आहे आणि दुसरीकडे गेल्या तीन वर्षांतील हा सर्वात कोरडा मान्सून ठरला आहे. या पावसाळ्यात आतापर्यंत 7% कमी पावसाची नोंद झाली आहे.