विचारांशी असहमत असणाऱ्यांशी सहमती जतवा !

भारताचे सरन्यायाधीश यू.यू. ललित यांनी  कायद्याच्या पदवीधरांना कायदेशीर मदत कार्यासाठी आपला वेळ आणि शक्ती समर्पित करण्याचे आवाहन केले, ते म्हणतात, देशात हे कार्य थोडेसे दुर्लक्षित आहे. नॅशनल लॉ युनिव्हर्सिटी, ओरिसा, कटकच्या ९ व्या दीक्षांत समारंभाला संबोधित करताना न्यायमूर्ती ललित म्हणाले, “गेल्या दीड वर्षात, , मी कायदेशीर मदत कार्यांशी निगडीत आहे आणि मला जे आढळले ते म्हणजे, मला तक्रार करण्याचा किंवा कोणताही अनादर दाखवायचा नाही, परंतु या देशात कायदेशीर मदतीचे काम काहीसे दुर्लक्षित आहे.” विधी पदवीधर मशालवाहक आहेत. तुम्ही काही मर्यादेपर्यंत मदतीचा विचार केला पाहिजे, उलट मदत कार्य तुमचा वेळ आणि शक्‍ति‍ शक्य तितका खर्च करा , अशा प्रकारचे कार्य तुम्हाला परत प्रत्यक्ष ज्ञानाकडे घेऊन जाईल.करुणा तुम्हाला योग्य दिशेने घेऊन जाईल आणि योग्य मार्ग दाखवेल. त्यामुळे तुम्ही जे काही शिकलात, ते समाजाला परत द्या, असे सरन्यायाधीशांनी आपल्या भाषणात विद्यार्थ्यांना आवाहन केले. विधी व्यवसाय हा एक उदात्त व्यवसाय आहे. कारण, आपल्या सहकारी नागरिकांचा न्याय करणे, त्यांच्या वर्तनाचा निर्णय घेणे आणि एखाद्या व्यक्तीला बंदिवासात ठेवणे आवश्यक आहे की नाही हे काही प्रमाणात त्यांचे भविष्य ठरवते.  हे सार्वभौम कार्य आहे. या सार्वभौम कार्याचे पालन करताना, कायदा पदवीधर आणि वकील हे निर्णय घेण्याचा भाग आहेत. त्यांच्या प्रशिक्षणाने, ते सर्वात पसंतीचे मानले जातात, जे त्यांच्या विवाद निराकरण यंत्रणेमध्ये नागरिकांचे प्रतिनिधित्व करू शकतात,” ते म्हणाला.  प्रत्येक समाज हा सुव्यवस्थित समाज असायला हवा, असे सांगून न्यायमूर्ती ललित म्हणाले, “जर समाजात कोणत्याही प्रकारचा वाद असेल तर  किंवा विसंगती, त्या अत्यंत व्यवस्थित पद्धतीने सोडवल्या पाहिजेत. विवाद किंवा विसंगती कायद्याच्या न्यायालयाद्वारे सोडवण्यापेक्षा चांगला मार्ग अन्य कोणता नाही.” नागरी हक्क अबाधित ठेवण्याच्या बाबतीत हा व्यवसाय अग्रभागी राहिला आहे.  कोणत्याही प्रकारच्या अन्यायाविरुद्ध आवाज उठवताना जे लोक कायदेशीररित्या प्रशिक्षित आहेत ते प्रकाशाचा मार्ग दाखवणारे  आणि आकर्षणाचे केंद्र आहेत”. दीक्षांत समारंभाला संबोधित करताना न्यायमूर्ती डी.वाय. चंद्रचूड म्हणाले, “कायदा ही एक महत्त्वाच्या अर्थाने सेवा आहे आणि जर तुम्हाला कायद्यातील सेवेचा घटक माहीत नसेल, तर कायदा आपला आत्मा गमावून बसतो. तुम्ही तुमचे स्वतःचे जीवन इतरांच्या विशेषत: वंचितांच्या सेवेसाठी कसे तयार करता यावर जीवनातील यश अवलंबून असते.” त्यांनी सध्याच्या माहिती युगाबद्दल लोकांना सावध केले. “आपण सर्वजण माहिती आणि संप्रेषण तंत्रज्ञानाच्या युगात राहतो. एका बटणाच्या क्लिकवर माहिती तुमच्यासाठी उपलब्ध आहे.  माहिती तंत्रज्ञानाने आपले काय केले आहे? आम्ही माहितीच्या बुडबुड्यांमध्ये राहतो. आम्हाला जे वाचायला आवडते ते आम्ही वाचतो आणि जे वाचायला आवडत नाही ते आम्ही वाचत नाही. आम्ही विचार करत नाही. आम्हाला जे वाचायला आवडते ते आम्ही वाचतो आणि जे वाचायला आवडत नाही ते आम्ही वाचत नाही. आम्ही सहमत नसलेल्या दृष्टिकोनांचा विचार करत नाही. हे आपण जगत असलेल्या माहितीच्या युगाचे उत्पादन आहे,” एससी जू म्हणाले. न्यायमूर्ती चंद्रचूड यांनी विद्यार्थ्याना समविचारी नसलेल्या लोकांशीही संबंध ठेवण्याचे आवाहन केले. कारण वेगळे विचार करणार्‍या, वेगळे खाणार्‍या, वेगळं विश्‍वास ठेवणार्‍या आणि वेगळं पेहराव करणार्‍यांकडून त्यांना खूप काही शिकायला मिळेल.