अंतिम घटकांपर्यंत पोहचा; `नागरिक देवो भव’ म्हणा!

भारतीयांसमोर एक देश म्हणून नेमकी काय आव्हाने  आहेत आणि ती सोडवण्यासाठी देशातील प्रशासकीय अधिकाऱ्यांनी कसा दृष्टीकोन बदलावा यासंदर्भात  पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी सोमवारी भारतीय प्रशासनिक सेवेतील अधिकाऱ्यांना वंचित लोकांच्या समस्यांचे निराकरण करताना “नागरिक देवो भव” या तत्त्वाचे पालन करण्यास सांगितले आणि विकासात सर्वसमावेशकता सुनिश्चित करण्यासाठी शेवटच्या घटकांपर्यंत पोहोचण्यावर भर दिला. नवी दिल्ली येथे १७ व्या नागरी सेवा दिनाच्या कार्यक्रमाला संबोधित करताना ते म्हणाले की, प्रशासनातील अधिकाऱ्यांनी स्वतःला केवळ प्रशासक म्हणून न पाहता विकसित भारताचे शिल्पकार म्हणून पाहिले पाहिजे. मोदी म्हणाले की भारत हा जगातील सर्वाधिक लोकसंख्येचा देश बनला आहे आणि मूलभूत सुविधांमध्ये साचलेपण आले आहे. कल्पकतेला प्राधान्य देण्यावर आणि शेवटच्या घटकांपर्यंत वितरणावर भर देण्यावर भर दिला. नागरिकांच्या विकसित गरजा आणि आकांक्षा लक्षात घेऊन ते म्हणाले की नागरी सेवेने समकालीन आव्हानांशी जुळवून घेणे आवश्यक आहे. त्यांनी तंत्रज्ञानावर आधारित जगात मानवी निर्णयाच्या महत्त्वावर भर दिला. नागरी सेवकांना संवेदनशील राहण्याचे, वंचितांचे आवाज ऐकण्याचे, त्यांचे संघर्ष समजून घेण्यास आणि त्यांच्या समस्यांचे निराकरण करण्यास प्राधान्य देण्याचे आवाहन केले. मोदींनी “नागरिक देवो भव”  या तत्त्वाचा वापर केला, त्याला “अतिथी देवो भव” या तत्त्वाशी समकक्ष उपमा दिली आणि नागरी सेवकांना समर्पण आणि करुणेने त्यांच्या जबाबदाऱ्या पार पाडण्याचे आवाहन केले. पंतप्रधानांनी नागरिकांसाठी पोषण सुधारण्यासाठी नवीन वचनबद्धतेच्या गरजेवर भर दिला.  घोषित केले की, अंतिम लक्ष्य शंभर टक्के कव्हरेज आणि शंभर टक्के प्रभाव असणे आवश्यक आहे.  जर एखाद्या लहान देशाने आपल्या उद्योगांना अधिक चांगल्या प्रकारे अंमलात आणले आणि वितरण सुलभ केले तर ते भारतीय स्टार्टअप्सला मागे टाकू शकतात म्हणून भारताने जागतिक स्पर्धेत टिकून राहण्यासाठी   आपल्या स्थानाचे सतत मूल्यांकन करणे आवश्यक आहे. नागरी सेवकांनी कौशल्ये आत्मसात करण्याची गरज आहे; जे त्यांना तंत्रज्ञान समजून घेण्यास मदत करते! परंतु स्मार्ट आणि सर्वसमावेशक प्रशासनासाठी त्याचा वापर सक्षम करते, असे सांगून मोदी म्हणाले, “तंत्रज्ञानाच्या युगात, शासन व्यवस्था व्यवस्थापित करण्याबद्दल नाही तर ते देशाने म्हणजेच जनतेने तुम्हाला निर्माण करून दिलेल्या संधीला उत्तमपणे वापरण्यात आहे. आर्टिफिशियल इंटेलिजन्स आणि क्वांटम फिजिक्समधील वेगाने होत असलेल्या प्रगतीचे निरीक्षण करून, डिजिटल आणि माहितीच्या युगाला मागे टाकणाऱ्या तंत्रज्ञानातील आगामी क्रांतीचा अंदाज वर्तवत, त्यांनी नागरी सेवकांना सर्वोत्तम सेवा देण्यासाठी आणि नागरिकांच्या आकांक्षा पूर्ण करण्यासाठी या तांत्रिक क्रांतीसाठी तयार राहण्याचे आवाहन केले. प्रत्येक वेळी तुम्ही सुविधेपेक्षा सचोटीला, जडत्वापेक्षा नवीनतेला किंवा स्थितीपेक्षा सेवेला प्राधान्य देता, तेव्हा तुम्ही देशाला पुढे नेतात !” मोदींनी पायाभूत सुविधा, अक्षय ऊर्जा उद्दिष्टे, अंतर्गत सुरक्षा, भ्रष्टाचार संपवणे आणि सामाजिक कल्याण योजना, क्रीडा आणि ऑलिम्पिकशी संबंधित लक्ष्ये, यासारख्या महत्त्वाच्या क्षेत्रांवर प्रकाश टाकला आणि प्रत्येक क्षेत्रात नवीन सुधारणांची अंमलबजावणी करण्याचे आवाहन केले. पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी आपल्या व्याख्यानात राष्ट्रीय दूरदृष्टीचा परिचय दिला आहे. प्रशासकीय अधिकाऱ्यांनी तो आत्मसात करणे गरजेचे आहे!